Już Walter Benjamin utyskiwał, że w dobie reprodukcji, dzieło traci swoistą aurę. Galerie sztuki zaś coraz chętniej tworzą internetowe wystawy zgromadzonych dzieł. Zatem warto, czy nie warto do tych galerii chadzać?

Galeria sztuki

Coraz więcej galerii udostępnia swoje zbiory online. Walter Beniamin, uważał że swoista aura dzieła sztuki rozmywa się poprzez powielanie. W ten sposób odrzucał fotografię wraz z jej artystycznymi aspiracjami. Tymczasem możliwość obejrzenia zbiorów tego czy innego muzeum dzięki chociażby wirtualnej wycieczce, sprawia że więcej osób ma do nich dostęp. I wcale nie chodzi o kwestie finansowe, ale najzwyczajniej o miejsce i czas. W tym wypadku akurat w przeciwieństwie do niemieckiego filozofa nie mam na myśli nic wzniosłego. Dobrze by było, gdyby każdy miał czas albo możliwość jego zorganizowania, celem wypadu do Warszawy na wystawę ulubionego fotografa. Po chwili, okazuje się, że w tym pięknym kraju, miodem i mlekiem płynącym, wyprawa do stolicy kosztuje więcej niż weekendowe zakupy dla dwóch osób. Zatem jednak chodzi o kwestie finansowe. Tańszą opcją jest czteroprzesiadkowa wyprawa trwająca siedem godzin. Z dawnego miasta wojewódzkiego trzeba jechać siedem godzin do stolicy. Przy założeniu, że chodzi raptem o trzysta kilometrów zaczyna to zakrawać na drwinę. Zatem dzieło, w dobie masowej reprodukcji, staje się szerzej dostępne.

Problemem jest słaba promocja zbiorów online oraz niewielki ich zasób, ale nie to jest przedmiotem zagadnienia. Ważniejsze jest, czy benjaminowska aura istnieje, czy też nie. Ważną cechą wielu galerii, względem

Zacznijmy od galerii jako takiej. Instytucje kultury, mają teoretycznie jedną zaletę. Możemy liczyć na lepszy niż w Internecie wybór prac i artystów. Media społecznościowe takie jak YT czy Instagram, nie próbują nas zaskoczyć. Coraz lepsze algorytmy, będą niezmordowanie starały się utrzymać twoją uwagę dzięki czemuś, co można określić efektem czystej ekspozycji. Bodziec nie musi być ten sam, może być bliźniaczo podobny. Zobaczcie, czym bombardują nas portale fotograficzne. Chodzi tylko o utrzymanie naszej uwagi. Za wszelką cenę, nie można dopuścić by czytelnik poczuł się źle, chyba że wyczują spadek zainteresowania w postaci interakcji. Wówczas porzucą coś kontrowersyjnego.

Niezależna – czytaj niezależna od prawideł rynku – instytucja kultury, nie musi walczyć o zysk. Przynajmniej nie powinna. W idealnym świecie, pozwala jej to na promowanie takich artystów, których twórczość może nie trafiać do popularnych mediów. Wyprawa do instytucji jaką jest galeria sztuki to pewien przymus oglądania co kurator uznał za warte obejrzenia. I tyle by było w kwestii ideałów. Większość z nas nie lubi eksperymentów. Zatem ma galeria nad Internetem przewagę. Co w sytuacji gdy galeria przenosi swoje zbiory, wystawy do Internetu?

Dres kontra koszula

Ma zatem galeria czy muzeum przewagę nad wszelkimi masowymi formami informowania w postaci tego, że nie musi się liczyć z dyskomfortem widza. Może narażać go na dyskomfort obcowania z czymś nieprzyjemnym. O ile wystawa może zostać dobrze i podstępnie rozpromowana zachęcając do wejścia, tak po przekroczeniu progu galerii może już widza zaskoczyć. Z budynku ciężej wyjść zaraz po wejściu. Przeważnie widz musi tam chwilę spędzić. W Internecie wystarczy zamknąć kartę by opuścić nieprzyjemne miejsce.

Cała radość z wyjścia do galerii wynika z tego, że trzeba wstać i wyjść, jest to czas, pozwalający wpatrywać się w jedną pracę i po prostu o niej myśleć nie będąc ponaglanym informacją o nowych postach. Pozorne towarzystwo innych jest mniej rozpraszające niż oglądanie w Sieci. Z drugiej strony, wystawę trzeba zorganizować, trzeba się do galerii dostać. Zatem jesteśmy ograniczeni osobą gatekeepera, który decyduje co i kiedy oglądamy. Algorytmy FB pełnią podobną zasadę. Właściwie ciężko się tego strażnika pozbyć. Nie ważne gdzie w Internecie szukacie nowych nazwisk, ale zawsze jest ktoś albo bezosobowe coś, kto decyduje o kim przeczytacie o kim usłyszycie. Zatem na jedno wychodzi.

Kolejną kwestią jest, że tak to ujmę, głębokość szukania. Surfowanie w Sieci okazało się jedną z najtrafniejszych metafor jakie kiedykolwiek ukuto. Początkowo termin ten miał być raczej modną nazwą, nowej aktywności, formy spędzania czasu. Tymczasem surfowanie polega przeważnie na ślizganiu się po powierzchni. Bywa niebezpieczne, emocjonujące ale to co najciekawsze kryje się w głębinie. Internauci ślizgają się po falach informacji dostępnych w Internecie, nie potrafiąc często gęsto ich szukać. Zatem dla nich galeria często bywa pewnym odkryciem. Ci, którzy szukać potrafią często są znudzeni, bowiem znają prace artysty od dłuższego czasu i ekspozycja nie robi na nich większego wrażenia.

Rytuały podziwiania

Być może wszystko rozbija się o podejście. Jakby nie było, wystawa prac w galerii ma w sobie coś magicznego. Niby archaiczne, niby niedzisiejsze ale ma w sobie taką dozę…ekskluzywności, pewnego rytuału. Sam zawsze powtarzam, że gdyby nie cyfra to omijałbym fotografię szerokim łukiem. Nie lubię babrać się w odczynnikach i siedzieć w ciemni. Nie lubię i już. Jednak dobra odbitka ma w sobie „coś”. Swoje zdanie o papierze wyraziłem już kiedyś w innym wpisie. W galerii prace są zazwyczaj dobrze przygotowane i wyeksponowane. Żaden Eizo czy inny LaCie nie da Wam tej radości. Choćby i 50 calowy – a bez urazy, raczej niewielu z nas ma do dyspozycji 50 calowe wypasione ekrany. Zastanowiwszy się jednak nad postulatem z pierwszego akapitu, być może jest to przeżytek. Snobizm, który warto odstawić do lamusa? Czas pokaże, choć podejrzewam że wielu twórcom przejście na cyfrowe ekspozycje będzie nie w smak, zważywszy na filozofię ich twórczości. Często fotografowie pracujący z technikami analogowymi lub jak kto woli tradycyjnymi nie przepadają za cyfryzacją ich prac, przez co w Internecine dostępne są jedynie promujące wystawy reprodukcje pojedynczych dzieł albo te zamieszczane w tekstach na ich temat.

Myślę, że źle stawiamy pytanie, zła jest argumentacja. Nie o to bowiem chodzi by spierać się co jest lepsze, co bardziej wygodne, co elegantsze. Chodzi o rozwój ilości doświadczeń. Oba są różne jakościowo, towarzysko a tym samym społecznie. Nie rezygnuję z kina bo mam kino domowe, nie rezygnuję z koncertu bo mam transmisję na żywo albo odtwarzacz. Być może zamiast w benjaminowskim kontekście materialności powinniśmy galerie i muzea rozpatrywać w kontekście towarzyskości, ale bez wdawania się w jałowe spory o tym czy media społecznościowe zabijają kontakty międzyludzkie. Nie w tym rzecz. Raczej w ilości możliwych doświadczeń.

 

Patronite Herbata i Obiektyw

Słuchajcie założyłem sobie konto na Patronite, żeby trochę usprawnić prace nad treściami na blogu. Odrobina czasu i nowych, często rzadkich książek zawsze się przyda. Mój profil znajdziecie pod linkiem Patronite Herbata i Obiektyw